Zahartzeak aldaketa normalak eragiten ditu loaldian, eta ez dute neke edo ezintasun handiagorik sortzen gure jarduerak egiteko.
Loaren nahasmenduak bizi-kalitatea okertzen duten gaixotasunak dira, eta tratatu egin behar dira.
Loezina da adineko biztanleen lo-nahasmendurik ohikoena.
Loaren bat-bateko aldaketak mediku batek aztertu behar ditu, gaixotasun larriren baten seinale izan daitezkeelako (depresioa, antsietatea, arazo kadiologikoak…).
Zahartzearekin batera, aldaketa fisiologikoak gertatzen dira loaren kalitatean. Oro har, gaueko loaldia murriztu egiten da, baina ez lo ematen dugun denbora, lo-kuluxka gehiago egiten baititugu egunean. Horren ondorioz, adinekoa maiz kexatzen da loaren kalitateaz eta iraupenaz.
Loaren kexei ez zaie garrantzirik kendu behar, “adinari dagokion zerbait” bailitzan, gaixotasun baten seinale izan daitezkeelako; batez ere, gaueko atseden-motan bat-bateko aldaketa bat gertatzen denean.
Ongi ikertu behar da zergatik aldatzen den loaren patroia; batez ere, nekea edota gure eguneroko jarduerak egiteko zailtasuna eragiten badute, zeren, loaren gaixotasunak (nahasmenduak) gaixotasun fisikoek edo psikiatrikoek eragin baititzakete.
Loaldi normalaren ezaugarriak adin aurreratuan
Adinean aurrera egin ahala, loaren zenbait ezaugarri aldatzen dira normaltasunez. Hona hemen aldaketa horietako batzuk:
- Gauez, ordu gutxiagoz lo egiten dugu.
- Egunean lo-kuluxka gehiago egiten ditugu.
- Denbora gehiago behar dugu lo hartzeko (lo geratzeko).
- Gaueko loaldia maiz eteten da, eta loa ez da hain sakona.
- Errazago esnatzen gara, inguruneko zaraten eta aldaketen eraginez.
- Ohean denbora gehiago ematen dugu lo egin gabe.
- Ez gaude hain pozik gure loarekin, eta ez da hain eraginkorra, ez da hain indarberritzailea.
- Oro har, goizago oheratzeko eta goiz esnatzeko beharra dugu.
Loaren nahasmendu motak
Adinekoen loaren nahasmendurik (gaixotasuna) ohikoena loezina da, 60 urtetik gorako pertsonen % 40tan, hain zuzen ere. 3 loezin-mota daude, eta gauza ezberdinek eragin dezakete haietako bakoitza, eta hori ikertu beharko litzateke:
- Lo hartzeko insomnioa: pertsonak 30 minutu baino gehiago behar ditu lo geratzeko.
- Mantentze insomnioa: pertsona bi aldiz baino gehiago esnatzen da gauez, eta ordubete baino gehiago egoten da esna.
- Goiz esnatzeko insomnioa: pertsona goizaldean esnatzen da eta ez da berriro lo egiteko gai.
Hona hemen beste lo-nahasmendu batzuk, adinekoengan maiz samar gertatzen direnak:
- Loaldiaren fase aurreratuaren sindromea.
- Hanka urdurien sindromea.
- Hanken mugimendu paradoxikoa.
- REM loaren nahasmenduak.
- Loaldia oztopatzen duen apnea/hipopnea sindromea (SAHOS).
Arrazoiak
Loaren nahasmenduen arrazoiak asko eta askotarikoak dira, eta batzuetan larriagoak dira gaueko atsedenaldi txar baten ondorioak baino; horregatik da garrantzitsua kasu bakoitza sakon aztertzea. Honako hauek dira ohiko arrazoiak:
- Gaixotasun fisikoak: mina; infekzioak; arazo kardiologikoak, hala nola bihotz-gutxiegitasuna, BGBK, prostatako hipertrofia onbera; ohean mugitzea zailtzen duten arazo fisikoak; idorreria; diabetesa, azkura; inurridura; errefluxu gastroesofagikoa; tumoreak…
- Gaixotasun psikiatrikoak: depresioa, larritasun-krisia, deliriuma [ENLACE A TEXTO DE ENFERMEDADES Y TRATAMIENTOS: SÍNDROME CONFUSIONAL O DELIRIUM] alkoholismoa, antsietatea, dementzia.
- Gaixotasun psikologikoak: bizi-egoerekin lotutako kezkak (gaixotasun larria, familia-arazoak…), bizitzako aldaketa garrantzitsuak (egoitza batean sartzea, bikotekidea hiltzea, aldaketa ekonomikoak).
- Botikak: kortikoideak, diuretikoak, bronkodilatadoreak, antidepresiboak, antibiotikoak, alkohol-abusua.
- Girokoak: logela beroegi egotea, zarata handia, argi handia, afari oparoa, oheratzeko ordua aldatzea, koltxoi deserosoa; kafea, txokolatea eta tea kontsumitzea; jarduera fisikorik eza.
Sintomak
Adineko pertsonak behar bezala atseden ez hartzearen ondorioak garrantzitsuak izan daitezke bere osasun fisikorako zein mentalerako. Hauek dira loaren nahasmenduekin lotutako arazoetako batzuk:
- Psikofarmakoen abusua
- Bizi-kalitatea hondatzea.
- Gaitasun kognitiboak murriztea, hala nola oroimena eta arreta.
- Erorikoak edo istripuak izateko arrisku handiagoa, baita psikofarmako gehiegi hartzearen eraginez.
- Gizarte-harremanak hondatzea.
- Buruko gaixotasunak eragin ditzake, hala nola depresioa edo antsietatea.
- Patologiak larriagotzea, hala nola hipertentsio arteriala, dispepsia eta abar.
- Osasun-zerbitzuen erabilera areagotzen du.
Tratamendua
Loezinaren tratamendua faktore anitza da. Badakigu neke fisikoak lo egiten laguntzen duela, baina neke psikikoak zaildu egiten du.
Insomnioaren tratamendua sendagaiekin eta sendagairik gabe egin daiteke. Neurri “ez-farmakologikoekin” hastea gomendatzen da, hala nola loaren higiene-neurriekin edo erlaxazio-ariketak barne hartzen dituen terapia kognitibo eta jokabidezkoekin.
- Neurri ez-farmakologikoak: tratamendu psikologikoak erabiltzen dira, hala nola terapia kognitiboak eta jokabidezkoak, bai eta higiene eta giro arlokoak ere. Horien artean ditugu:
- Ordutegi erregularrak izatea, bai oheratzeko, bai jaikitzeko, asteburuetan eta oporretan barne.
- Egunean zehar jarduera fisikoa egitea; ohera joan aurretik, leuna izan dadila. Egunez, eguzkitan egotea.
- Sendagaiak zure medikuari erakustea, loezina eragin ote dezaketen ikusteko.
- Ez loaldi luzerik egin egunean. Ordu erdiko lo-kuluxka labur batek agian ez du eraginik izanen gaueko loaldian, baina bai 2-3 orduko lo-kuluxka batek.
- Ez kontsumitu kafeinarik, alkoholik eta nikotinarik oheratu baino ordu batzuk lehenago.
- Logela lo egiteko bakarrik erabiltzea (ez telebista ikusteko eta lan egiteko).
- Lo egiteko erabiltzen dugun arropa eta koltxoia erosoak izan behar dira.
- Giro isila logelaren inguruan.
- Intentsitate txikiko argiztapena. Argitasun apaleko gailuak jar daitezke pasabideetan, bainugelan, gauez argirik piztu behar ez izateko (horrela ez gara erantuko)
- Logelako tenperatura egokia (15 eta 24 gradu artean).
- Ez gehiegi afaldu, baina ezta gosez oheratu ere. Elikagai arinak hobeak dira.
- Ez edan likido asko oheratu aurretik, jaikitzera behartzen baitute komunera joateko.
- Lo hartzen ez badugu, ez geratu ohean, lo egin ezin dugula pentsatuta. Hobe da jaikitzea eta beste zerbait bat egitea.
- Sortu eguneroko erritual bat, lo egin aurretik erlaxatuko zaituena, hala nola bainu epel bat, irakurtzea edo musika bolumen leunean entzutea.
- Neurri farmakologikoak: loezinerako botikak askotarikoak dira, eta loaren nahasmendua eragiten duen arrazoiaren arabera erabiliko ditugu batzuk edo besteak. Loezina tratatzeko gehien errezetatzen diren farmako hipnotikoak (loa eragiten duten farmakoak) benzodiazepinak dira (lormetazepam, lorazepam, bromazepam), baina albo-ondorio ugari dituzte, hala nola oroimen-arazoak edo egonkortasun-arazoak, besteak beste. 65 urtetik gorakoen artean, benzodiazepinek bi aldiz biderkatzen dute erortzeko arriskua, bai eta aldaka hausteko arriskua ere. Horregatik, garrantzitsua da loaren hainbat higiene-neurri (neurri “ez-farmakologikoak”) hartzen saiatzea, botiken bidezko tratamendua planteatu aurretik. “Z” farmakoek (zolpidem, zoplicona) antzeko albo-ondorioak dituzte. Farmako horietako bakar batek ere ez du bi-lau aste baino gehiago iraun behar loezina tratatzeko.
Lotutako informazio-arloak
Klinika Psikogeriatrikoa
Altsasu
Erburua kalea z/g
948 563 850
info@josefinaarregui.com
Astelehenetik ostiralera: 09:00 – 16:30Arreta Psikogeriatrikoko Zentroa
Iruñea
Cordovilla poligonoa, B kalea848 46 33 46info@josefinaarregui.comAstelehenetik ostiralera 09:00 – 13:00Astelehenak eta astearteak 16:00 – 19:00
Arreta Psikogeriatrikoko Zentroa
Gasteiz
Reina Sofía etorb, 23848 46 38 48info@josefinaarregui.comAstearteak: 16:00 – 20:00
Enpresa horrek Nafarroako Gobernuaren diru-laguntza jaso du lehiakortasuna hobetzeko 2019ko laguntzen deialdiaren babesean.
Enpresa honek Eskualde Garapeneko Europako Funtsak %50ean kofinantzatutako laguntza jaso du, Nafarroako 2014-2020 FEDER Programa Operatiboaren bidez.
Enpresa horrek Nafarroako Gobernuaren diru-laguntza jaso du eraginkortasun energetikoa, energia berriztagarrien ezarpena eta mugikortasun jasangarria sustatzeko 2021ko laguntzen deialdiaren babesean.
Entitate honek Nafarroako Gobernuaren laguntza jaso du, Eskualde Garapeneko Europako Funtsarekin batera finantzatua, Nafarroako FEDER 2021-2027 Programa Operatiboaren bidez.
Enpresa hau egokituta RGPD eta LOPD GDD dago.