Alzheimer gaixotasunak, gainerako dementziek bezala, desgaitasun larria eragiten du azkenean (autonomia erabat galtzea).

Gaixotasunaren beste ondorio bat da irensteko zailtasuna agertzen dela (disfagia), eta horrek desnutrizioa, eztarriko trabamendua eta arnas infekzio errepikakorrak eragiten ditu. Badaude neurri konpentsatzaileak, errazak, disfagia duten pertsonen elikadura errazteko.

Hainbat faktoreren mendean dago bai desgaitasun maila bera, bai desgaitasun hori azkarrago gertatzea edo ez. Desgaitasuna atzeratu dezakegu, faktore horietako batzuetan eraginez:

• Botikak. Hainbat arazotarako sendagaiek (gernu-inkontinentzia, gaixotasun kardiologikoak…) defizit kognitiboak larriagotu eta nahasmendu-egoerak eragin ditzakete. Gauza bera gertatzen da “botika lasaigarriekin”, ibileran nahasmenduak eragin ditzaketelako, edo erorikoak, edo norbere burua zaintzeko zailtasun handiagoak…, edo sintoma kognitiboek okerrera egin dezakete. Horregatik da garrantzitsua pertsona bakoitzarentzat zer farmako diren egokiak aukeratzea.
• Jarduerak. Zenbat eta jarduera gehiago egin pazienteak bere kabuz (beste pertsona batek gainbegiratuta edo, behar izanez gero, lagunduta), orduan eta denbora gehiago beharko du pertsonak jarduera hori egiteko trebetasuna galtzeko. Gaixotasunaren fase aurreratuagoetan, dementziadunek oraindik dituzten gaitasunak lantzeko jarduerak egin behar dituzte. Hori hainbat lekutan egiten da, hala nola eguneko zentroetan.
• Mugikortasuna. Martxa edo ibilera estimulatzea eta pazientearen gaitasunetara egokitutako ariketa fisikoa egitea funtsezkoa da pazienteen eta haien zaintzaileen bizi-kalitatean. Mugikortasunik ezak arazo fisiko asko sortzen ditu (ultzerak, giltzaduren zurruntasuna, inkontinentzia…), eta zaintza gainkargaren arrazoi nagusietako bat da familian. Alzheimer gaixotasuna duen pertsona batek ez dio oinez ibiltzeari utzi behar.
• Erorikoak. Garrantzitsua da erorikoak prebenitzeko jarduerak egitea (laguntza-produktuak doitzea, ariketa fisikoa egitea, sendagaiak doitzea…), erorikoak izan diren pazienteengan nahiz erori ez direnengan. Erorikoak desgaitasun goiztiarraren iturri dira dementzia duten eta dementziarik ez duten pazienteengan.
• Beste gaixotasun batzuk: artrosia, hezur-hausturak, bihotz-gutxiegitasuna, giltzurrun-gutxiegitasuna, asma/BGBK, ospitaleratzeak eta gisakoek Alzheimer gaixotasuna duten pertsonen egoera okerragotu dezakete; bereziki, “sindrome nahasgarria” agertzen denean.
• Zentzumen-gabeziak (ikusmena, entzumena). Dementzia duen pertsonaren bilakaera okerragotu dezakete, behar bezala zuzentzen ez badira. Gaixotasunak berak ingurunea ez ulertzea eragiten du eta horri gehitzen zaio ez entzutea (isolatu egiten dira, beldurtu egiten dira…) edo ez ikustea, eta interpretazio-akatsak areagotzen ditu. Gainera, gaitasun kognitiboen behar bezalako estimulazioa zailtzen dute. Horregatik, oso garrantzitsua da ongi egokitutako audifonoak eta betaurrekoak edukitzea.
• Ingurunea. Ongi egokitutako etxe batek (barrak pasabideetan, jasogailua komunean…) erraztu egin dezake pazienteek jarduerak modu autonomoan egitea (adibidez, komunera bera bakarrik joatea).
• Gaixotasunaren etapa. Gaixotasuna sendatu ezin badugu ere, tratamendu farmakologikoak eta ez-farmakologikoak jar ditzakegu, etapa bakoitzeko sintomak hobetu edo “moteltzeko”.